Kornea ve Kontakt Lens ve Kornea Nakli
Gözün en dış tabakası olan kornea tabakasının değiştirildiği ameliyat kornea nakli veya keratoplasti olarak adlandırılır. Bu operasyon için kullanılan kornea dokusu; yurt içi ve yurt dışındaki yetkili göz bankalarından temin edilir. Hastalıklı veya hasarlı kornea dokusu bulanıklaşır, ödemlenir (şişer) veya incelerek düzgün mimarı yapısını kaybedebilir. Bu durum kornea tabakasından geçen ışığı etkiler ve bulanık, sisli bir görüntü oluşmasına neden olur. Korneadaki bulanıklık veya incelme görmeyi azaltıyor ve bu azalma hastanın yaşam kalitesini etkiliyorsa kornea nakli yapılır.
Kornea nakli nasıl yapılıyor?
Kornea nakli ameliyatlarında hem alıcı hem de verici korneaları bu ameliyat için özel olarak tasarlanmış cerrahi aletlerle hazırlanır. Nakil ameliyatlarında kullanılan alet ve bıçaklar milimetrik kesiler yaparak operasyonun geçekleşmesini sağlarlar. Kornea nakli operasyonunu lazer teknolojisi sayesinde tamamen bıçaksız olarak yapmak mümkündür. Femtosaniye lazerler sayesinde hem alıcı korneası hem de donör kornea birbirine daha uyumlu olabilecek şekilde daha ince kesilerle hazırlanabilmektedir.
Kornea nakli gerektiren hastalıkları nelerdir?
Her göz hastalığı için kornea nakli uygulanmamaktadır. Kornea naklinin uygulandığı hastalıklar şöyle sıralanabilir:
- Başarısız geçen katarakt ameliyatı sonrası gelişen kornea ödemi
- Keratokonus gibi, korneanın incelerek yüzey haritasının bozulduğu hastalıklar
- Genetik geçişli kornea hastalıkları – kornea distrofileri
- Enfeksiyonlar, özellikle göz uçuğu ve kontakt lens keratiti sonrası kornea lekelenmesi
- Kaza – travma sonrası korneanın hasar görmesi
Nakilden sonra ağır egzersiz ve göze darbeden kaçınma dışında günlük hayatı değiştiren bir durum olmaz. Ameliyattan sonra hastalar en geç bir hafta içinde normal yaşamına geri döner. Kontroller genellikle ameliyattan sonra 1. gün, 1. hafta, 1. ay, 3. ay ve daha sonra 6 ayda bir kez şeklinde yapılmaktadır. Gerekirse tüm işlemler sonrasında hastaya gözlük ve kontakt lens verilir.
Kornea nakli bir ameliyat mikroskobu yardımıyla, steril koşullarda yapılmaktadır. Kornea dokusu haricinde ameliyatta kullanılacak ekipman ve teknoloji yapılan nakil tekniğine göre farklılıklar göstermektedir. Tam kat kornea nakillerinde hasarlı veya bulanık kornea dokusu çıkartıldıktan sonra, verici kornea dokusu göze dikişlerle sabitlenir. Bu dikişler yara iyileşmesine paralel olarak ameliyattan 6 ay sonra tek tek alınır. Ameliyattan hemen sonra eskisine göre daha iyi bir görme olmasına rağmen, en iyi görme 6 ay – 1 sene sonra, astigmat yaratan dikişlerin alınarak uygun gözlük veya kontakt lens verilmesi sonrası elde edilir. Dikişsiz kornea naklinde ise donör kornea dokusu manuel olarak, mikrokeratom adı verilen özel cihazlarla veya lazer yardımıyla hazırlandıktan sonra, alıcı göz iç yüzeyine dikişsiz olarak yerleştirilir. Greftin sabitlenmesinde göz içine enjekte edilen küçük bir hava baloncuğundan da yararlanılır. Kornea nakli ameliyatından sonra enfeksiyonu ve ret reaksiyonunu önlemek amacıyla hastalar bir süre göz damlası kullanırlar.
Korneanın incelip, astigmatın ilerlediği ve bu mimari yapının bozulduğu en önemli hastalık keratakonüstür. Korneadaki kolajen lifleri normalde sıkı sıkıya birbirine bağlıdır. Ama bu lifler arasındaki bağlar genetik yatkınlık veya gözü çok ovuşturmak gibi nedenlerle zayıflar, kornea öne doğru çekilir ve yerçekimi nedeniyle de hafif aşağıya doğru göbeklenir. Böyle durumda ilerleyen miyopi ve gözlükle düzelmeyen astigmatizma ortaya çıkar.